АНАСЫ БАРНЫ – ГЁНГЮ ТАВ

Аналаны гьакъында сёз чыкъса, гьарибизни гёз алдыбызгъа оьз анабыз гелип токътай. Ону юрюшю де, сёйлевю-иржайыву да барыбызгъа да ювукъ ва аявлу.

Къайсы ана да авлетлери учун оьз яшавун къурбан этип яшагъан. Оьзю ач ятар, тек ана авлетлерин тойдурар деген бизин уллуларыбыз. Шо саялы болма ярай, ана этген ашдан татли аш болмас деп де айтыла чы.

Сара Гьажиевна Къазавова миналы чонтавуллу болса да, Темиравул ону маканы экени кёп бола.

Чонтавулда Гьажини ва Зайтунаны агьлюсюнде тувгъан уьч улан ва дёрт къызны бириси Сара юрт школада янгыз оьр къыйматлагъа охуй, школада жамият ишлени байракъчысы болуп оьзюню жагь-жигерлигин тастыкъ эте. Класда отрядны Советини председатели, староста, тогъузунчу класда учкомгъа башчылыкъ эте.

Очеркимни игити Сара Къазавованы загьмат яшаву оьзюню тенгилеринден бираз алда башлана. Айтагъаным, Сара 9-нчу класда охуйгъан вакътиде къурдаш къызлары булан Грозныйгъа бичме-тикме уьйретеген бир йыллыкъ курслагъа охума тюше. Охувун битдирген яш къызгъа уьюнде олтуруп ишлеме имканлыкълар-шартлар болмагъангъа гёре, анасы Зайтуна ишлейген Солакъ посёлокдагъы «Дагэлектроавтомат» заводгъа ишге тюше. Табиатына гёре, Сара заводда да оьзюню ишге юреги авруп янашагъанын, заводну, цехни жамият ишлеринде де ортакъчылыгъын болдура. Шону гёз алгъа алып мелте къыз Сарагъа коммунист партияны сыдраларына гирмекни таклиф этелер ва шо таклифни де ол уллу ругьланыв булан къабул эте. Яш коммунист Сара иш ёлдашларына уьлгю болгъандан къайры, заводну профсоюз къурумуну ишинде де белгили къошум эте.

Айлар, йыллар оьзен сувдай агъа да агъа. Къурдаш къызлары булан Темиравулгъа тойгъа гелген Сара юртлу улан Шагьмир гёз сала. Яш уланны гёзлериндеги от-учгъун мелте къызны юрегинде уллу оьртен ягъа ва узакъ къалмай, биринчи сюювню даимлик есирлери насипли ожакъ ачмакъны гьайын этелер.

— Медучилищени къызыл дипломгъа битген Шагьмир шо йылларда Донецк шагьарда сатыв-алыв институтда экинчи курсда охуй эди, — дей Сара Гьажиевна. — Агьлюм булан бирге 36 йыл яшавлукъ этдик. Шо йылланы ичинде агьлюде тувгъан Румыният, Марат, Апув, Айгум атасы-анасы йимик школада биринчиликни байрагъына еслик этип охума бажаралар. Гьали буссагьатгъы вакътиде гьариси айры отав къуруп яшайлар. Гиччи уланы Айгум Темиркъазыкъ бойларда ишлей буса да, атасы Шагьмирден къалгъан ожакъгъа арт бермеген. Яшлар бирче жыйылгъан заманда уллу уланы Марат анасына: «Айгумну бизин барыбыздан да кёп сюесен», — деген кюйлери болагъанны биз Сарадан билдик. Ананы: «Сени де бар яшларынг, сен къайсын аз сюесен?» — деген сораву жавапсыз къала.

Гиччи заманындан тутуп анасы Зайтунаны онг къолу болуп, оьзюнден гиччи къызардашларына, уланкъардашларына аркъатаяв болуп, агьлюдеги бары авур къуллукълагъа аркъасын аямай егилип уьйренген Сара агьлюсю Шагьмирни ожагъында да енгил яшав излемеген.

Агьлюню авур аваралары Сараны елкесине юклене. Дейгеним, шо йылларда Донецк шагьарда охуйгъан агьлюсю де, къучакъдагъы авлети де оьзлеге даимлик кёмек талап эте. Оьзюне бир де яшавда енгил ёл излемеген Сара ерли совхозда да загьмат ёлун узата. Совхозну ревизия комиссиясыны члени болуп да сайлана. «Ана къайда болса да, ол даим авлетлерини гьайын этер. Гьали буссагьатда да, авлетлери уьй болуп, оьзтёрече ожакъ ачып яшай буса да, ананы юрегинде янгыз авлетлери тюгюл, торунлары да яшай. Ашай бусам да, намазны вакътисинде де торунларым гёз алдымдан таймай», — дей лакъырдашым.

— Сара Гьажиевна, мени гьисабымда сиз насипли анасыз…

Авлетлеринден, гелинлеринден тюзелмек – адамгъа биринчи насип.

— Шолай насипли болмакъ учун тиштайпа не этме герек?

— Тиштайпаны – ананы, айрокъда къайнананы баш савуту – сёз, уьй къуллукъ. «Йылы-йылы сёйлесе, йылан да кебин чечер», — деп айтгъан уллуларыбыз. Гелинингни абурун къазанма сюемисен – сен де олагъа абур эт. Ана болгъан сонг арив ашлар этип де, опуракъ тигип-бичип де, уьйде-ожакъда тазалыкъ болдуруп да бажармакъ – аслу борч. Ондан къайры, шо къылыкъ – мердешлени авлетлерине юкъдуруп бажармакъ да ата-ананы борчу тюгюлмю дагъы?

Сара Гьажиевна опуракъ тигип-бичип де, арив ашлар этип авлетлерин, торунларын сююндюрюп де, бавда терек оьсдюргенден къайры, ожакъгъа гьажатлы болагъан яшылчаланы, овошланы къолда этме болагъан ана. Ону бавундагъы гюллер-чечеклер гьар гёрген сайын юрекни де къувандыра, къурчунгну да къандыра.

Ноябрь айны ахырында Сара Гьажиевна Къазавова оьзюню тувгъан гюнюн белгилежек. Башлап, озокъда, адатлы гьалда уланы Марат, гелини Саида, оланы яшлары, къызлары Румыният, Апув анасын къутлажакълар. Ахшамгъа таба гиччи уланы Айгум агьлюсю, яшлары булан гелер, улланасын къучакълар, оьберлер. Къурулгъан хончаны омуравгъа алып олтургъан агьлюдеги шат тавушлар абзарны — уьйню оькюртер. Къой, йылдан йылгъа шолай етме, шолайлыкъ булан юз йыл оьтме насип болсун.

Магьаррам

АЛИМГЬАЖИЕВ.

«Къумукъ тюз» №46. 2021 йыл.